Wyrok
Jak już zostało wcześniej podkreślone, w sprawach rozwodowych koniecznym jest przeprowadzenie dowodów z przesłuchania stron, ale niestawiennictwo pozwanego i niezłożenie przez niego pisma procesowego z wyrażeniem swojego stanowiska, stwarza możliwość wydania, po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, wyroku zaocznego. W sprawach rozwodowych nie można oprzeć rozstrzygnięcia wyłącznie na uznaniu powództwa lub przyznaniu okoliczności faktycznych. W sprawach tych nie stosuje się art. 339 § 2 kpc.
Sąd uzasadnia wyrok zaoczny z urzędu i odpis wyroku wraz z pisemnym uzasadnieniem doręcza obu stronom.
Każdej ze stron przysługuje prawo wniesienia środka odwoławczego od wyroku zaocznego:
- powód może wywieść apelację (w terminie dwóch tygodni od doręczenia),
- pozwany może złożyć sprzeciw w terminie tygodniowym od doręczenia.
Jeżeli obie strony biorą udział w postępowaniu, po ich przesłuchaniu następuje zamknięcie rozprawy i ogłoszenie wyroku (w wyjątkowych wypadkach, gdy sprawa jest skomplikowana, może nastąpić odroczenie ogłoszenia wyroku do dwóch tygodni).
Orzeczenie o winie
W wyroku orzekającym rozwód sąd ma obowiązek ustalenia, czy i który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia, chyba że obie strony zgodnie wniosą o zaniechanie orzekania o winie (art. 57 KRIO).
Dalsze elementy wyroku
Ponadto w wyroku rozwodowym sąd rozstrzyga:
- o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem, nie wyłączając ograniczenia, a nawet pozbawienia władzy rodzicielskiej i zakazania kontaktów z małoletnim, czy umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej bądź placówce opiekuńczo-wychowawczej;
- o wysokości udziału w kosztach utrzymania dziecka przez rodzica, któremu nie powierzono wykonywania władzy rodzicielskiej nad małoletnim dzieckiem.
Wysokość alimentów na rzecz małoletniego dziecka bywa w rozwodzie przedmiotem sporów między rodzicami. Obowiązek ten jest elementem szerszego obowiązku pomocy, jaką powinni sobie świadczyć bliscy krewni. Dla rodzica sposób realizacji obowiązku alimentacyjnego jest przejawem wykonywania przez niego władzy rodzicielskiej.
O jego zakresie decydują czynniki istniejące po stronie uprawnionego, czyli małoletniego dziecka i czynniki występujące po stronie zobowiązanego, czyli rodzica, któremu nie powierzono wykonywania władzy rodzicielskiej.
Czynnikami tymi są usprawiedliwione potrzeby uprawnionego oraz możliwości majątkowe i zarobkowe zobowiązanego, np.:
- o sposobie korzystania z mieszkania, jeżeli strony mieszkają razem,
- może, po spełnieniu wymogów - orzec eksmisję uciążliwego, rażąco nagannie postępującego małżonka,
- czy też przyznać lokal jednemu z nich, jeżeli drugi godzi się go opuścić bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego,
- ustala wysokość wpisu ostatecznego -opłaty końcowej- i orzeka, które z małżonków i w jakiej wysokości winno go uiścić (art. 58 § 1 i § 2KRIO)
W wyroku rozwodowym sąd może dokonać podziału majątku dorobkowego, jeżeli jeden z małżonków zgłosi taki wniosek i jeżeli rozpoznanie tego zagadnienia nie spowoduje przedłużenia postępowania w samej sprawie o rozwód i tylko wówczas, gdy między małżonkami istnieje pełna zgodność odnośnie:
- składników majątku,
- wartości tych składników,
- sposobu ich podziału.
Chodzi o to, że istotą sprawy rozwodowej jest rozważenie kwestii utrzymania bądź rozwiązania związku małżeńskiego, czyli "być albo nie być" małżeństwa. Kwestie majątkowe są w tym procesie traktowane drugoplanowo i spory ich dotyczące nie mogą zdominować postępowania rozwodowego.
Zaskarżenie wyroku
Wyrok wydany przez sąd pierwszej instancji nie jest prawomocny. Każdej ze stron w przypadku niezadowolenia z orzeczenia służy prawo wniesienia apelacji; można w tym celu, w terminie tygodniowym od ogłoszenia wyroku złożyć wniosek o sporządzenie na piśmie uzasadnienia wyroku i doręczenie go stronie (wniosek taki nie podlega opłacie sądowej )
