Sprzeczność orzeczenia rozwodu z zasadami współżycia społecznego

W literaturze prawniczej przedstawiono wiele poglądów na temat zasad współżycia społecznego. Jednak wszelkie wysiłki zmierzające do ścisłego ustalenia ich treści okazały się bezowocne. Pewnym natomiast jest, że zasady współżycia społecznego zawierają w sobie przede wszystkim normy moralne, ale także powszechnie obowiązujące w danym społeczeństwie zasady obyczajowe i zasady humanitaryzmu.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego często był podejmowany temat zasad współżycia społecznego. Jedno z orzeczeń dla wykazania, jakimi kryteriami kieruje się sądownictwo przy ocenie konkretnych faktów.

"Niezgodne z zasadami [...] moralności byłoby uznanie za ważny powód rozkładu pożycia małżeńskiego nieuleczalnej choroby małżonka, kiedy jego stan wymaga udzielenia mu materialnej i moralnej pomocy. Zasada ta nie może mieć jednak zastosowania w wypadku nieuleczalnej choroby psychicznej współmałżonka.

Przy chorobie fizycznej zachodzi możliwość utrzymania więzi duchowej, istnieje pełne odczucie skutków rozwodu ze strony chorego i dlatego względy moralne nakazują udzielenia mu opieki nie tylko materialnej, ale i moralnej tak, aby ulżyć losowi chorego. Natomiast w wypadku choroby psychicznej nie zachodzi możliwość utrzymania więzi duchowej, a sam chory nie odczuwa w tak ostry sposób skutków rozwodu, gdy jeszcze stan jego zdrowia wymaga pobytu w szpitalu drugi małżonek nie może mu praktycznie zapewnić niczego więcej poza dostarczeniem pomocy i opieki materialnej i w tych warunkach udzielenie temu małżonkowi rozwodu może znaleźć usprawiedliwienie w poczuciu moralnym społeczeństwa" (orzeczenie SN z dnia 2.07.1960 r. ICR 491/61, OSPiK 1963/3, poz. 68).
W cytowanym wyżej orzeczeniu choroba fizyczna małżonka i potrzeba udzielenia mu pomocy i opieki nad nim może być uznana za okoliczność wyłączającą możliwość udzielenia rozwodu z uwagi na sprzeczność z zasadami współżycia społecznego.

Innym przykładem może być wzgląd na małoletnie dziecko jednego z małżonków, które pochodzi z innego związku, gdy więź uczuciowa, jaka nawiązała się między tym dzieckiem a małżonkiem rodzica, jest zbliżona do pozytywnych więzi z rodzicem naturalnym. To samo dotyczyć będzie małoletniego dziecka, które znajduje się w rodzinie zastępczej rozwodzących się małżonków.
Przesłanka ta służy do obrony małżeństwa, a więc jest podnoszona w procesie przez osobę, przeciwko której postępowanie jest skierowane (przez pozwanego).